Kontak Lenslerin Tarihçesi
Bugünkü modern kontak lenslere ilham kaynağı olabilecek ilk prensiplere Leonardo da Vinci’nin 1508 yılında yayımladığı “Codex of the Eye” isimli eserinde rastlıyoruz.
Aradan geçen yüzyıllar boyunca aÅŸama aÅŸama geliÅŸen kontak lensin insan gözü üzerinde denenmesi 19. yüzyılın baÅŸlarında olmuÅŸtur.
Bugün yaygın olarak kullanılan yumuÅŸak lenslere temel olan ilk örneklerin ise 1970'li yılların baÅŸlarında üretilmeye baÅŸlandığını görüyoruz.
1948 Yılında Kontak Lens Yapımı
Kontak Lens Fikrinin Ortaya Atılması
Yazılı tarihe göre kontak lensi fikir olarak ortaya koyan ilk kiÅŸi Leonardo da Vinci’dir. Rönesansın dahi adamı Leonardo da Vinci müthiÅŸ bir ressam olmasının yanı sıra mimari, mühendislik ve anatomi alanında çok derin bir bilgi ve tecrübeye sahiptir. Döneminde bir çok yapıta imza atmış , bazı fikir ve çizimleri hayata geçirilmiÅŸ, bazıları ise kağıt üzerinde tasarım olarak kalmıştır.
1508 yılında yayımladığı “Codex of the Eye” isimli eserinde, modern kontak lenslere ilham kaynağı olabilecek ilk prensipleri vermiÅŸtir. Ancak kendisinin bu konuya iliÅŸkin asıl ilgisi daha çok gözün deÄŸiÅŸik ÅŸekillerde uyarılmasına yönelik olmuÅŸtur.
Da Vinci'nin korneanın kırma gücünü nötralize etme yöntemini sembolize etmek üzere sonradan yapılmış bir çizim
Kontak Lenslerin GeliÅŸimi
1636 yılında Fransız filozof René Descartes, göz kusurlarının düzeltilmesi için, içine sıvı yerleÅŸtirilen cam tüpü kornea ile temas ettirme fikrini önerdi; fakat bu fikir çok riskli olup pratikte uygulanamadı.
1801’de Thomas Young adlı bir bilim adamı, gözün uyarılmasıyla ilgili olarak birtakım deneyler yaptı. Uzun uÄŸraÅŸlar sonucunda içi sıvıyla doldurulmuÅŸ ve modern kontak lenslerin ilk örneÄŸi sayılabilecek bir “göz kabı” geliÅŸtirdi. Bu göz kabının temelinde bir göz merceÄŸi vardı; fakat bu mercek de pratikte uygulanamadı.
​
1845′de Ä°ngiliz astronom John Frederick William Herschell kontak lensler üzerine ilk net tanımlamayı gerçekleÅŸtirdi. Ä°lk kontak lens ise 1886′ da Xavier Galezowski tarafından katarakt cerrahisi sonrasında yara yeri iyileÅŸmesini kolaylaÅŸtırmak amacıyla yapılmıştır. Keratokonus hastalarına yönelik ilk kontak lens ise Fransa’da 1888′de oftalmolojist Eugene Kalt tarafından üretilmiÅŸtir.
1888 yılına gelindiÄŸinde Alman oftalmolojist Adolf Eugen Fick, sorunsuz bir ÅŸekilde kullanılabilen ilk kontak lensi icat etti. Bu lens, koyu kahverengi renkli gözlük camlarından üretilmiÅŸti. 18-21 mm çaplarında olan lens oldukça büyüktü ve sadece birkaç saatliÄŸine kullanılabiliyordu.
​1930’lu yıllarda akrilik icat edildi ve polimer/plastikler üretilmeye baÅŸlandı. Lens dizaynına iliÅŸkin önemli geliÅŸmeler 1930′larda Joseph Dallos öncülüÄŸünde Macarlar tarafından gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. 1930′lara kadar kontak lens için kullanılan tek materyal cam iken bu tarihlerden itibaren cama göre çok hafif bir materyal olan bir pleksiglas, polimetilmetakrilat (PMMA) bu alana girerek, lensin sadece kornea üzerinde durabilmesine olanak tanımıştır. Yine ayni yıllarda ilk rigid gaz geçirgen lensler olan Selüloit (selüloz asetat bütirad) lensler ilk kez kullanılmıştır.
1936 yılında optimetrist William Feinbloom, bu teknolojiyle geliştirdiği daha ince ve kullanışlı ilk plastik lensi tanıttı. Bu lens, plastik ve cam karışımından oluşmaktaydı.
Modern lens çağının baÅŸlangıcı, 1948′de Amerikan Kevin Tuohy’in PMMA’dan yapılan, kornea ile birebir temas hâline geçen Solexlens ismindeki korneal lensi insanlarda kullanmasının olduÄŸu kabul edilir. Bu lens, kornea yüzeyinin tamamını kaplayabiliyor ve günde 16 saat boyunca gözde kalabiliyordu; fakat bir dezavantajı vardı: Lens, korneaya giden oksijeni engelliyordu. Bu durum gözün saÄŸlığı açısından oldukça tehlikeliydi.
1950′ler polimerize hidroksietilmetakrilat (HEMA) maddesinden yapılan hidrojel lenslerin (su içeren) girmesi ile çok önemli bir sürecin baÅŸlamasına sahne olmuÅŸtur. Prag’da Otto Wichterle, Daroslav Lim ve Maximillian Dreifus yumuÅŸak lens materyalini geliÅŸtirerek üzerinde çalışan ilk ekiptir.
Çek kimyager Otto Wichterle ilk yumuÅŸak ve gaz geçirebilen kontak lensi üretti. “Hydrophilic Gels for Biological Use” adındaki akademik çalışmasıyla da bunu bilim dünyasında tanıttı. Bu lensler, kendisinden önce geliÅŸtirilenlere göre oldukça rahattı ve daha uzun süre kullanılabiliyordu. Sonraki 25 yıl boyunca bu lensler geliÅŸtirildi ve daha fazla oksijen geçirebilir hâle getirildi. Daha fazla oksijen, daha fazla saÄŸlık anlamına gelmekteydi. Tabii bu da lenslerin tercih edilme oranını etkileyecekti. Bu lenslerin seri üretimine olanak tanıyan spin-cast makinesi 1960'lı yıllarda yine Wichterle’nin icadıdır.
10 yıl gibi süren bir süreçte kontak lens bir saÄŸlık ürünü olarak tanımlandı ve bir çok firma bu materyal için Amerika'nın FDA belgesi almak üzere çalıştı. FDA'den ilk onayı alan firma olan Bausch+Lomb ilk kez 1971 yılında yumuÅŸak lenslerin satışına baÅŸladı.
Son olarak 1999 yılında büyük bir buluÅŸ gerçekleÅŸtirildi ve silikon hidrojeller icat edildi. Silikonun maksimum seviyede oksijen geçirgenliÄŸine sahip olmasından dolayı lensler artık bu maddeden üretilmeye baÅŸlandı. Artık, lensler gece yarısına kadar kullanılabiliyor ve gözü daha az yoruyordu.
Daha fazla okuma için : Kontak Lensler Nasıl Ä°cat Edildi? (Optik Gazete Makalesi)
https://www.optikgazete.com/gundem/yumusak-kontak-lens-nasil-icat-edildi-h6515.html
Peki Ya Lens İsmini Nereden Alıyor?
Lens sözcüÄŸü dilimize Ä°ngilizce'den geçmiÅŸ. Türk Dil Kurumu sözlüÄŸünde iki açıklaması var.
Biri "Gözün saydam tabakasının üzerine doÄŸrudan uygulanan, görmeyi düzeltici mercek, kontak lens"
diğeri de fizikte "mercek" olarak tanımlanmış.
Bu sözcüÄŸün kökeni ise Latince'den geliyor.
Sözcük ismini bir benzerlikten almış.
Çok bildiÄŸimiz ve günlük hayatımızda çok kullandığımız bir nesneye benzerliÄŸinden...
Kontak lensin ismini nereden aldığını merak ediyorsanız,
20 Åžubat 2014 tarihinde Optik Gazete'de bu konuda yazılmış çok güzel bir yazı var, onu okuyabilirsiniz...
Daha fazla okuma için : Lens SözcüÄŸü Nereden Geliyor? (Optik Gazete Makalesi)
https://www.optikgazete.com/lens-sozcugu-nereden-geliyor-makale,135.html